هوش مصنوعی در خدمت كلام الهی 

به گزارش روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، پویش ملی «زندگی با آیه‌ها» اكنون تاحد زيادي براي علاقمندان به قرآن شناخته شده و توانسته ميليون‌ها مخاطب داشته باشد. هدف اصلی این طرح، افزایش آگاهی قرآني، ترویج آموزه‌های كتاب خدا و پیوند آن با زندگی روزمره آحاد جامعه است كه با هم‌افزایی دستگاه‌ها و نهادهاي مختلف تلاش مي‌كند تا دستورات قرآنی را به متن زندگی افراد بياورد. در اين ميان نبايد از ياد برد كه استفاده از فناوري‌هاي روز مي‌تواند در پيشبرد اين طرح و جلب نظر مخاطبان اين پويش موثر باشد. یکی از این رویکردها، استفاده از فناوری هوش مصنوعی است که می‌تواند به‌طور مؤثر و گسترده‌تری طرح «زندگی با آیه‌ها» را در جامعه ترویج دهد. در این راستا، با حجت‌الاسلام مسعود رائیجی، معاون امور استان‌ها، مردمی‌سازی و امور تبلیغی سازمان دارالقرآن الکریم به گفت‌وگو نشستيم.

* بهره‌گیری از فناوری‌های نوین
تلاش بر اين است كه طرح زندگی با آیه‌ها از یک طرح صرفاً ابلاغی به یک برنامه مشارکتی تبدیل شود که در آن، افراد خود به‌عنوان مجریان این طرح عمل کنند، نه تنها به‌عنوان مخاطب آن. در این مسیر، هدف این بود که بتوانیم کار را برای مردم ساده کنیم تا هر فردی که دغدغه و انگیزه دارد، بتواند به مجری طرح تبدیل شود. این امر با ارائه الگویی ساده و قابل‌اجرا برای اجرای جلسات قرآن تحت عنوان «محفل زندگی با آیه‌ها» تحقق یافت.
طراحی این الگو، و تشكيل اين محفل كوچك می‌تواند در هر مکانی، حتی در محیط‌های غیررسمی مانند مساجد، مدارس، خانه‌ها و حتی در نانوایی‌ها و مطب‌ها اجرا شود و برای فعالان قرآنی تسهیل‌گر باشد. این الگو به ما کمک کرد تا افرادی که انگیزه دارند، اما نمی‌دانند چگونه وارد عمل شوند، بتوانند در قالب یک محفل ساده و مختصر به‌راحتی جلسات قرآن را اجرا کنند. در این الگو، تنها 10 دقیقه زمان نیاز است و در 5 بخش ساده شامل تبیین آیه، تطبیق با مخاطب، تعیین عهد، تلاوت و همخوانی آیه، می‌توان محتوای مفیدی ارائه داد.
با بررسی‌هایی که داشتیم، متوجه شدیم که انگیزه برای مشارکت در این طرح بسیار بالاست، اما توان مردم برای تبدیل شدن به مجری این طرح بسیار پایین بود. از این رو، تصمیم گرفتیم که با طراحی الگوهای ساده و قابل‌اجرا، توان مردم را برای مشارکت افزایش دهیم.
استفاده از هوش مصنوعی در طرح «زندگی با آیه‌ها» امسال، به‌عنوان یکی از رویکردهای نوین معرفی شد. این فناوری می‌تواند به تسهیل فرآیند اجرای طرح کمک کند و به افراد در هر مکانی که هستند، این امکان را بدهد که به‌راحتی با آیات قرآن ارتباط برقرار کنند و زندگی‌شان را بر اساس آموزه‌های قرآن تنظیم کنند. هدف نهایی این است که آیات قرآن در زندگی مردم نهادینه شود و مردم خود به مجری این طرح تبدیل شوند. با استفاده از فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی، امیدواریم که این روند تسریع شده و ابعاد گسترده‌تری پیدا کند.

*تسهیل برگزاری محافل «زندگی با آیه‌ها»
در گام‌هاي قبلي كه طرح «زندگی با آیه‌ها» اجرا شد، عموم مردم به‌عنوان مخاطبان اصلی طرح درگیر آن شدند. با این حال، یکی از مشکلاتی که پیش آمد، سردرگمی فعالان و انگیزه‌مندان بود که نمی‌دانستند دقیقاً چه اقدامی باید انجام دهند. با ارائه الگوهایی ساده، توانستیم افرادی که علاقه‌مند به مشارکت بودند را راهنمایی کنیم تا بتوانند دغدغه‌های خود را به عمل تبدیل کنند.
در راستای تسهیل برگزاری محافل، دوره‌های آموزشی طراحی و برگزار شد تا مردم روش‌های برگزاری این محافل را یاد بگیرند. همچنین، برای رفع چالش‌های سفیران آیه‌ها در تطبیق آیات برای مخاطبان مختلف، ایده دستیار تولید محتوا شکل گرفت. این ابزار هوشمند به سفیران آیه‌هاکمک می‌کند تا در کمتر از ۳۰ ثانیه محتوای مناسب برای هر گروه از مخاطبان را تولید کنند. 
این ابزار به سفیران آیه‌ها این امکان را می‌دهد که محتوای مورد نیازشان را سریعاً تولید کنند و در کنار آن، محتوای سایر سفیران را نیز ببينند تا در نهایت بهترین روش‌ها برای تطبیق و تبیین آیات پیدا شود.
بخشی از هزینه‌های تولید محتوا را سازمان دارالقرآن الکریم تأمین كرده و هدف این است که سفیران آیه‌ها بتوانند به صورت رایگان از این دستیار استفاده کنند .پس از اینکه کارکرد سایت و ارزش هوش مصنوعی مشخص شد، قیمت هر محتوا به مبلغ بسیار پایینی کاهش پیدا خواهد کرد، که نهایتاً برای هر محتوای اختصاصی بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ تک تومانی هزینه دربرخواهد داشت.

*دستیار سفیران آیه‌ها
در طرح «زندگی با آیه‌ها» تعدادي آيه انتخاب مي‌شوند. برای هر آیه، پیام محوری آن پس از مشورت با اساتید و مسئولین محتوای طرح تعیین می‌شود. سپس این پیام محوری به همراه آیه مورد نظر به دستیار هوشمند داده می‌شود. پیام آیه توسط خود هوش مصنوعی تشخیص داده نمی‌شود، بلکه این پیام محوری از طرف تیم اجرایی طرح به هوش مصنوعی داده می‌شود. هوش مصنوعی در این فرایند تنها وظیفه قالب‌ریزی محتوا بر اساس پیام محوری تعیین‌شده را دارد. در واقع، این فناوری کمک می‌کند تا محتوای مدنظر در قالب‌هایی که تیم اجرایی طرح دنبال آن هستند، تولید شود.
این ابزار «دستیار سفیران آیه‌ها» نام‌گذاری شده و دلیل انتخاب این عنوان آن است که افراد فعال در طرح «زندگی با آیه‌ها» که به عنوان سفیران آیه شناخته می‌شوند، از این ابزار به‌عنوان دستیار خود برای تولید محتوا و تسهیل فرآیند اجرایی طرح استفاده ‌کنند.
محتوایی که این دستیار تولید می‌كند، قبل از انتشار امکان ویرایش توسط سفیران آیه‌ها را دارد. به این ترتیب، اگر محتوای تولید شده نیاز به اصلاح یا بهبود داشته باشد، سفیران می‌توانند قبل از انتشار آن در سایت خود، تغییرات لازم را اعمال کنند. در حالی که احتمال خطا وجود دارد، تیم اجرایی طرح تست‌های زیادی برای کاهش خطاها انجام داده است و تلاش شده تا مشکلات پیش‌بینی‌شده کاهش یابد. با این اقدامات، خطای محصول به حداقل ممکن رسیده است.

*ابزاری مکمل برای ترویج قرآن، نه جایگزین تدبر
این ابزار با روش‌های سنتی تدبر در قرآن كاملا تفاوت دارد. اساساً این ابزار برای فعالیت‌های ترویجی قرآنی طراحی شده و کارکرد آن بیشتر در این زمینه است تا در فعالیت‌های تدبری. آن عمقی که در نگاه تدبر به قرآن نیاز است، حتی توسط کتب و اساتید متخصص نیز به‌طور کامل محقق نمی‌شود. 
در حال حاضر این ابزار به‌ویژه در ترویج قرآن، با بیان‌های شیوا و متناسب با مخاطبین مختلف، به‌گونه‌ای کار می‌کند که در مقایسه با روش‌های سنتی، می‌تواند با کیفیت بالاتر و سرعت بیشتر محتوای مدنظر را ارائه دهد. 
همچنين این ابزار به‌طور ویژه برای افرادی که آشنایی تخصصی با مباحث ترویجی قرآنی ندارند، اما انگیزه فعالیت‌های قرآنی دارند و اندکی با فضای قرآن آشنا هستند، طراحی شده است تا آن‌ها را توانمندتر کند. این دستیار هوشمند هیچ‌گاه نمی‌تواند جایگزین روش‌های تدبری یا اساتید در این زمینه باشد و در واقع، این ابزار نه تنها جایگزین نخواهد شد بلکه به هیچ عنوان رقیب این روش‌ها نخواهد بود.

*چشم‌انداز دستیار هوشمند «زندگی با آیه‌ها»
این ابزار برای استفاده عموم مردم در دسترس است. آدرس دستیار هوشمند برای گروه‌های خاص از جمله مبلغان، معلمان قرآن و معلمان پرورشی مدارس از طریق پیامک ارسال می‌شود. اما عموم افراد نیز می‌توانند برای دسترسی به این هوش مصنوعی و استفاده از آن، به صفحه اصلی سایت «زندگی با آیه‌ها» مراجعه کنند.
تمام هدف این است که به نقطه‌ای برسیم که هر فرد، با هر سطح از نیاز و هر نوع مخاطب، بتواند از این ابزار برای توضیح و تبیین آیات قرآن بهره‌برداری کند. به عبارت دیگر، هدف این است که افراد با کمک این دستیار بتوانند آیات قرآن را به شکلی مناسب و متناسب با هر جمعیت و مخاطب بازگو کنند. بهبود محتوای دستیار هوشمند باید از سوی کسانی که از این ابزار استفاده می‌کنند، انجام شود و فضایی فراهم كند که این بستر به صورت خودتقویت‌کننده عمل کند. همچنین، این ابزار از نظر آیات می‌تواند توسعه یابد و محدود به آیات طرح «زندگی با آیه‌ها» نباشد بلکه برای تمامی آیات قرآن قابل استفاده باشد.